LAATSTE NIEUWS

Dit exemplaar is niet het type REC.13 maar ook niet REC.14. De duit heeft een voorzijde als REC.14 maar een compleet afwijkende keerzijde. Het wapen is niet gekroond maar heeft net als bij de Utrechtse keerzijde een krulversiering boven, links en rechts maar nu heeft het wapen 2 aanziende leeuwen. Dit wapen lijkt veel op wat is gebruikt op de FRI / CIR duiten. Er is ook deels wat tekst te zien waarvan net lijkt of het er niet hoort. Het lijken delen van de spreuk: DEUS PROTECTOR NOS. Het kan zijn dat er deels een overslag heeft plaatsgevonden. Zie verder voor deze munt in de catalogus bij REC.13A.

Onbekende jaartal wijziging van West-Friesland

Dat ook bij de wat meer recente provinciale munten nog vondsten zijn te doen bewijst deze jaartal wijziging 1780 over 1779 van West-Friesland. Deze onbekende jaartal wijziging werd mij toegezonden door Marco, een West-Friesland verzamelaar. In eerste instantie werd gedacht aan een 1780 over 1769 of 1780 over 1778. Deze opties vielen al snel af omdat deze duiten een 2 regelige tekst hebben en de duit 1780 een 3 regelige tekst heeft. Bij nadere bestudering door mij en de eigenaar en met waardevolle opmerkingen en suggesties van de leden van het munten en bodemvondsten forum is de conclusie dat het een 1780 over 1779 moet zijn. Op de foto is links de 1780 over 1779 te zien en rechts een normaal exemplaar van 1780.

Voor de aanmaak van de duiten van 1780 is op 31-08-1779, van koper handelaar Johan Hessels te Apeldoorn, 35325 pond Veluwse duitplaten aangekocht. Dit koper is verdeeld over de munthuizen van Holland en West-Friesland. Van dit koper is 12166 pond naar Medemblik gegaan. Waarschijnlijk heeft de muntmeester gedacht dat hij de aanmunting van duiten nog in het jaar 1779 kon beginnen. Hij heeft de stempelsnijder opdracht gegeven om stempels te snijden maar om onduidelijke redenen is het in 1779 niet tot aanmunting gekomen. Vervolgens zijn de stempels die het jaar 1779 droegen omgewerkt tot het jaartal 1780. Delen van het oude jaartal zijn echter zichtbaar gebleven. Van deze bijzondere munt zijn mij nu inmiddels 2 exemplaren bekend, beiden in particulier bezit.

Wederom een nieuw type van Reckheim

Binnen korte tijd zijn weer enkele opmerkelijke munten van Reckheim bekend geworden waar onder dit exemplaar. Deze munt is recent ontdekt en in particulier bezit. De voorzijde heeft een bladerkrans met daar binnen de drie regelige tekst: DA TRE IA. Dit kan volgens mij worden uitgelegd als: De Aspremontis Territorium REckheimensis Imperialis Augusti, en betekent: van Aspremont, uit het keizerlijk gebied Reckheim. Exemplaren met deze tekst zijn reeds bekend maar dit stuk heeft een keerzijde die in deze combinatie nog niet bekend was.

De keerzijde heeft namelijk een gekroond wapenschild met een zogenaamde klimmende leeuw naar links met als buitenrand een rand van parels om het geheel heen. Dit wapen doet sterk denken aan het wapen zoals dat voorkomt op de munten van Gronsveld welke op de voorzijde dan echter de tekst FSRI CABI G dragen. Er is een ander hybride exemplaar bekend met op de ene zijde een stempel van Reckheim en op de andere zijde een stempel van Gronsveld (gepubliceerd als tekening in de Beeldenaar). Het is nog onbekend wat de reden kan zijn van het voorkomen van dergelijke combinaties.

Alweer een nieuw type van Reckheim ontdekt

Na het vorige exemplaar van Reckheim is alweer een nieuw type bekend geworden. Wederom een imitatie van Deventer met een afwijkende keerzijde. Het betreft een recente bodemvondst met een donkergroen patina. De voorzijde heeft een bladerkrans met daar binnen de drie regelige tekst: DA ETR TRIA. Dit kan volgens mij worden uitgelegd als: De Aspremontis ET Reckheimensis Territorium Romanorum Imperi Augusti. De betekenis is dan: van Aspremont en Reckheim, keizerlijk gebied van het Roomse rijk. Exemplaren met deze tekst zijn reeds bekend maar dit stuk heeft een keerzijde die in deze combinatie nog niet bekend was.

De keerzijde heeft namelijk een nagebootst wapen van Utrecht. Het blijkt maar weer dat de muntslag van Reckheim nog steeds aangevuld kan worden met nieuwe typen en varianten.

Duit Friesland met jaartal 1623 over 1621

Een ingezonden scan van een Friese duit met zeer merkwaardig jaartal. Van 1604 tot 1620 zijn duiten geslagen met een wapenschild zoals ook op dit type staat. Van de jaren 1621 t/m 1625 waren nooit geen duiten bekend, pas in 1626 werden weer duiten geslagen maar met een gewijzigd, meer ovaal wapenschild. Deze duit lijkt het jaartal 1623 te dragen maar er is meer, onder de 3 zijn ook resten van een 1 zichtbaar.

Van 1621 zijn echter ook geen Friese duiten bekend. Mogelijk heeft men te Friesland een nooit gebruikt stempel van 1621 heeft veranderd naar 1623 en toen een zeer kleine oplage hiermee heeft aangemunt. Door de afwijkende tekening van de munt moet ook de mogelijkheid open worden gehouden dat het hier een elders geslagen (zeer goede) imitatie betreft (Stevensweert?). Dit is voor zo ver mij bekend de eerste keer dat dit dit type met dit jaartal opduikt.

De keerzijde heeft een zittende vrouwfiguur binnen een omheinde tuin zoals gebruikt op duiten van Holland, Zeeland, Arnhem en Nijmegen. Hoogst waarschijnlijk heeft men hier de keerzijde van de Zeeuwse duitjes geimiteerd. De duit kan ontstaan zijn in de periode 1650-1660 toen ook de Zeeuwse oorden door Reckheim zijn nageslagen.

Een onbekend muntje van Elburg!!!!!

Jazeker, het kan nog!!! Een munt vinden die volledig onbekend is. Recent als bodemvondst aan het licht gekomen, een voorlopig uniek muntje van het zuiderzeestadje Elburg. Hier zijn aan het begin van de 17e eeuw in opdracht van de kerkmeesters halve duitjes geslagen voor de lokale omloop. De muntjes kwamen echter ook buiten Elburg in omloop maar dan als duit. Er kwam een verbod en aanmunting werd verboden. Dit type was echter volledig onbekend. Wel zijn twee halve duitjes van het bekende type terug gevonden die leken overgeslagen over een andere munt die ook de tekst ELBORG (Elburg) droeg. Nu is dus zo een muntje bekend geworden. Deze wijkt af van de bekende Elburgse halve duitjes en is volgens mij een oorspronkelijk 1e model welke al snel is ingetrokken.

De voorzijde heeft het bekende stadspoortje met een liggende leeuw in de toegang. Daar om heen de tekst MONETA . ECCLES . ELBORG, kerkelijke munt van Elburg. De keerzijde met de twee Romeinse cijfers I binnen een tulpkransje doet denken een de 2 heller muntjes van Kleef uit globaal dezelde periode. De tekst DVO OBLV(of Y) VET MVTER kan dankzij reactie van een bezoeker aan de site en met hulp van het muntenbodemvondsten forum met enig voorbehoud verklaard worden als: twee obolen (of) oude muter. DVO (duo) verwijst naar de waarde aanduiding II. OBLV (of Y) naar obolen (obolus), VET naar het Latijnse vetera/veteris en MVTER betekent dat men dit muntje als muterken aanduidde. Een obool was in de middeleeuwen een halve penning dus 2 obolen was een penning. Het muntje moest dan doorgaan voor een halve duit. Alleen de naam muter is hier dan misleidend want de muter was in de 15e eeuw een muntje ter waarde van 1/6 stuiver. In de encyclopedie van munten en bankbiljetten wordt een muter als volgt beschreven: begin citaat "muter, oorspronkelijk de naam van een Kleefs zilveren muntje dat ook in de oostelijke Nederlanden circuleerde. De naam ging over op soortgelijke munten van de stad Utrecht ter waarde van 2 wit of 1/6 stuiver, geslagen sinds 1477 en op munten van Karel van Egmond, hertog van Gelre (1492-1538) eveneens van 1/6 stuiver of 4 grootjes, geslagen sinds 1496". einde citaat. In een interessant artikel van Theo Nissen¹ over rekengeld bij de cijnsheffingen blijkt dat hier o.a de obool of obolus en het moircken of muerken nog als rekenmunt voorkwamen. De obool stond voor een halve waarde en het muerken was de Zuid-Nederlandse benaming voor 1/16 stuiver of Hollandse penning. Op dit muntje lijkt dus de waarde in twee verschillende cryptische omschrijvingen te zijn aangegeven. Twee obolen als optellingen van 2 halve penningen tot 1 penning (halve duit) en met muter als vreemde schrijfwijze voor muerken.

Waarom dit muntje vervangen is door de andere typen blijft deels duister. De muntjes waren bedoeld als een soort armengeld, uitgegeven door de kerkmeesters. De winkeliers die ze aannamen konden ze inruilen bij hen voor regulier geld. De uitvoering van het muntje zou dus niet belangrijk hoeven te zijn zolang men er in Elburg maar bekend mee was. Mogelijk verwachte men problemen met de vreemde benamingen die er op stonden zoals de namen OBOOL en MVTER. Een andere mogelijkheid is dat men op aandringen van muntmeester Wijntgens is overgestapt op een ander type. Hij had misschien andere plannen met de muntjes zoals ze stiekem ook elders in de omloop te brengen maar dan niet als halve duit maar als hele duit. Dit type was daar ongeschikt voor omdat het niet leek op wat toen aan duiten in omloop was. Daarom is mogelijk het andere type geslagen en werd dit type snel ingetrokken en overslagen met nieuwe stempels. Van deze overslagen exemplaren zijn in ieder geval 3 exemplaren bekend, zie hoger op deze pagina voor een overslagen exemplaar. Dit muntje kan dan ook vrij nauwkeurig gedateerd worden in de periode 1619-1621.

1: Theo Nissen, CALCULATIS, rekengeld bij de cijnsheffing in oostelijk Noord-Brabant (13e - 18e eeuw). Jaarboek voor munt en penningkunde 93/94 - 2006/2007 blz.135-202.

Een onbekend jaar van West-Friesland!

Eindelijk een afbeelding van de duit 1645 in koper. Het exemplaar is in particulier bezit en oorspronkelijk afkomstig uit Sri Lanka (het voormalig Ceylon). Het verhaal van het bestaan van dit jaartal in koper circuleerde reeds enige rond maar werd nooit met een afbeelding bewezen. Ik ben dan ook heel blij dat ik hier nu een exemplaar kan tonen.

Deze munt is geslagen tussen de oplagen 1627 en 1658 maar is voor zover ik weet nooit in Nederland zelf opgedoken. De enige vermeldingen die ik ken naar dit jaartal wijzen naar Ceylon. Het is dan ook goed mogelijk dat de complete oplage is uitgevoerd daar naar toe. Nader onderzoek moet nog leren of deze muntslag in het geheim heeft plaatsgevonden of dat er toestemming voor is verleend.

Een overtuigend exemplaar van de duit Gelderland 1631!

Afkomstig uit een oude collectie, de duit 1631 Gelderland. Dit jaartal is uiterst zeldzaam en ik kende nog geen overtuigend exemplaar. Er zijn wel behoorlijk wat duiten bekend waarop het lijkt alsof deze van 1631 zijn maar hebben steeds een afwijkend laatste cijfer welke veelal als een mislukte 4 gezien kan worden, dit exemplaar heeft dat niet.

De 4e muntbus van muntmeester Johan Alewijn vermelde duiten (13 december 1631 t/m 3 april 1635) hier is nu met zekerheid uit op te maken dat er slechts zeer kort duiten zijn geslagen in 1631 en mogelijk nog wat aan het begin van 1632. Hierdoor is deze duit tegenwoordig de zeldzaamste uit de serie geworden.